آیا دم مارمولک سیانور دارد و کشنده است؟ - شهر ورزش

آیا دم مارمولک سیانور دارد ؟ یکی از مهم ترین سوالاتی که احتمالا فکر گردشگران مقصدهای کویری و شرجی را درگیر خود می کند. مارمولک ها خزندگانی ویژه هستند که از ظاهر تا نوع زندگی آن ها ممکن است برای عموم مردم کمی ترسناک به نظر برسد. در کنار ظاهر و رفتار خاص و شاید چندش آور مارمولک ها، مکانیزم دفاعی متفاوت آن ها که با قطع کردن دم جاندار کار می کند، یکی از مولفه هایی اصلی است که با شنیدن نام مارمولک در فکر ها یادآوری می شود.

با این مقاله همراه خبرنگاران باشید تا ضمن پاسخ مبنی بر سمی بودن یا نبودن دم مارمولک ها، اطلاعاتی مفید درباره این جاندار را مرور کنیم.

در ابتدا باید به این نکته اشاره کرد که دم مارمولک ها هرگز سیانور یا هرگونه ماده سمی و مضری که فکر می کنید را تولید و پخش نمی کند. این باور غلط و رایج میان گروهی از مردم است که گمان می کنند دم مارمولک سیانور (یا هرگونه ماده سمی دیگر) دارد. این اشتباه رایج احتمالا از اشتباه گرفتن مارمولک و حشره دارکولا ایجاد شده است؛ چراکه حشره دارکولا نیز همچون مارمولک در نقاط شرجی یافت می شود؛ اما دارکولا برعکس مارمولک، ماده ای به خصوص را از خودش ترشح می کند که تماس آن ماده با پوست انسان به ایجاد یک سری زخم و التهاب منجر می شود.

مارمولک ها دارای یک سیستم دفاعی خاص هستند که با قطع تعمدی دم مارمولک، در جهت پرت کردن حواس شکارچی و فرار جاندار عمل می کند. این مکانیزم که با نام اتوتومی یا خود-دم بری شناخته می شود، یک روش دفاعی بسیار نادر مابین مهره داران به حساب می آید. تاریخچه مکانیزم اتوتومی به گونه ای کهن از مارمولک ها با نام کپتورایند/Captorhindae برمی شود. این گونه از مارمولک که 298 میلیون سال پیش زندگی می کرد، با ایجاد یک سری شکاف در ستون مهره خود، اسکلتش را برای جداسازی دم و فرار از شکارچی آماده می کرد.

با انقراض گونه مورد بحث از مارمولک ها، تکامل در مکانیزم اتوتومی برای 200 میلیون سال متوقف شد. سه شرط برای عملی شدن مکانیزم اتوتومی لازم است:

• برای دفاع و بقا
• وجود قسمت هایی روی دم برای قطع ارتباط با سایر نقاط بدن
• داشتن کنترل کامل روی این فرآیند و انجام آن به صورت کاملا ارادی

دم مارمولک ها یک منبع غنی برای ذخیره چربی است؛ مخصوصا که یافتن غذا در زمستان برای مارمولک ها سخت تر می شود و ذخایر چربی موجود در دم آن ها، در فصل زمستان انرژی لازم برای بقای مارمولک را فراهم می کند. مارمولک ها برای ایجاد یک دم تازه (پس از قطع شدن دم قبلی) به غذا و انرژی بسیار زیادی نیاز دارند و به همین دلیل، بیشتر از قبل در حیات وحش دیده خواهند شد؛ همین موضوع آن ها را بیشتر از همیشه در خطر شکار شدن قرار می دهد. مارمولک های ماده نیز بعد از قطع شدن دمشان یک بخش مهم از شرایط تولید مثل را از دست می دهند. نکته جالب اینجا است که اگر بخش قطع شده دم از طریق شکارچی خورده نشود، مارمولک دم قطع شده خود را می خورد تا چربی و انرژی لازم برای تولید یک دم تازه را به دست بیاورد.

خوشبختانه نه تنها دم مارمولک ها سمی نیست، بلکه ایران زیستگاه اندک مارمولک های سمی موجود در دنیا به حساب نمی آید تا خیال گردشگرانی که با تور کویر سفر می کنند، از روبه رو شدن با مارمولک ها راحت باشد.

همچنین، مارمولک ها موجوداتی بسیار مفید برای محیط زیست و چرخه حیات وحش به حساب می آیند. طبق گزارش های موجود از اعضای هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه کردستان، مارمولک ها نقشی اساسی در کنترل جمعیت حشرات دارند و از دلایل کاهش جمعیت حشرات در محیط زیست به شمار می فرایند. موردی که به شکل غیرمستقیم، زندگی راحت تری را برای انسان ها فراهم می کند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید برخی افراد با نگه داری از گونه خانگی مارمولک ها [موسوم به گکو (Geko)] محیط خانه خود را از گزند حشرات موذی مثل سوسک و انواع پشه ها دور می کنند.

با توجه به نقش بسیار مفید و مهم مارمولک ها در کنترل شرایط اکوسیستم و با توجه به بی آزار بودن این حیوانات، باید حواسمان باشد که هرگز به آن ها و محیط زندگیشان آسیب نرسانیم. تیم خبرنگاران از شما درخواست می کند که اگر احیانا به منطقه ها شرجی یا کویری با احتمال بالا نسبت به وجود مارمولک سفر می کنید، هرگز به این حیوانات و زیستگاه آنان آسیب نرسانید.

پرسش های متداول

آیا دم مارمولک سیانور دارد؟

دم مارمولک فاقد سیانور یا هرگونه ماده سمی دیگر است.

علت قطع شدن دم مارمولک چیست؟

مارمولک ها دارای یک سیستم دفاعی خاص هستند که با قطع تعمدی دم مارمولک، در جهت پرت کردن حواس شکارچی و فرار جاندار عمل می کند.

نام سیستم دفاعی مارمولک چیست؟

این مکانیزم با نام اتوتومی یا خود-دم بری شناخته می شود و یک روش دفاعی بسیار نادر مابین مهره داران به حساب می آید.

سه شرط برای عملی شدن مکانیزم اتوتومی چیست؟

برای دفاع و بقا وجود قسمت هایی روی دم برای قطع ارتباط با سایر نقاط بدن داشتن کنترل کامل روی این فرآیند و انجام آن به صورت کاملا ارادی.