قلعه ایرج بزرگترین قلعه خشت خام کشور است - شهر ورزش

قلعه ایرج بزرگترین قلعه خشت خام در استان تهران و ایران شناخته می گردد، قلعه ای با ارتفاع بیش از 15 متر مربوط به دوره ساسانی هرچند آثار کشف شده از این قلعه کهنسال و شگرف دارای قدمتی بیش از سه هزار سال است و این آثار فرضیه بازسازی و مرممت قلعه در دوره ساسانی را قوت می بخشد.

فرم مهندسی و معماری قلعه اصلاً شبیه بناهای اسلامی نیست و این امر نشان از قدمت بسیار بالای آن دارد، این دژ به شکل مستطیل بوده و با خشت و گل ساخته شده و خشت های بکار رفته در این قلعه بزرگ و در ابعاد 60 در 25 سانتیمتر است.

قلعه ایرج طول و عرضی معادل با 1440 متر در 1280 متر دارد که از آن دژی بزرگ و پر ابهت ساخته است و به عنوان بزرگترین قلعه خشتی نظامی در ایران شناخته می گردد. دیوارهای آن پهنایی بین 17 تا 22 متر دارند و بیشترین ارتفاع دیوار در بنا در گذشته 25 متر بوده است ولی به علت فرسایش دیوارها بر اثر عوامل طبیعی در طول سالیان هم اکنون حداکثر ارتفاع دیوار در قلعه به 16 متر می رسد. مصالح عمده بکار رفته در ساخت این قلعه خشت و گل است.

این قلعه بزرگ مستطیل شکل، در گذشته در ضلع شمالی دارای 34 برج، در ضلع جنوبی دارای 42 برج و در ضلع های شرقی و غربی دارای 36 برج بود که امروزه متأسفانه فقط و فقط دو برج که در فاصله 30 متری از هم قرار دارند، در این قلعه به جای مانده اند.

قلعه ایرج دارای چهار دروازه در شمال، جنوب، شرق و غرب است. دروازه شمالی این قلعه دقیقا رو بروی قله کوه دماوند قرار گرفته و این باعث می گردد که تماشای آن از سمت جنوب، منظره فوق العاده ای از آن ارائه دهد. در سالهای گذشته دروازه و دیوارهای ضلع شرقی بنا بازسازی شده اند و دو دروازه شمال و جنوب نیز برای عبور و مرور باز هستند.

در گذشته در اطراف این دژ مستحکم و باشکوه، خندق هایی به عمق هشت متر و پهنای 30 متر حفاری شده بود که برای محافظت از قلعه در برابر حمله دشمنان و آشوبگران استفاده میشد. به هنگام حمله دشمنان، درون این خندق ها آب رها می کردند که دسترسی به قلعه در این زمان عملا غیرممکن میشد.

قلعه ایرج یا به قول محلی ها قلعه گبری به عنوان یکی از زیباترین، باشکوه ترین و البته بزرگترین قلعه های ایران در تاریخ 11 شهریور سال 1382 هجری شمسی با شماره ثبت 9835 در لیست آثار ملی به ثبت رسید.