موزه مردم شناسی تنکابن القابی چون فقیر و ضعیف را به دوش می کشد - شهر ورزش

موزه ها یکی از جاذبه هایی مورد علاقه توریستان و مسافران بوده و به شناخت عامه از تاریخ، فرهنگ و هنر سرزمینی منطقه ها توریستی یاری بسیاری می نمایند؛ عموما محل استقرار موزه ها در مکان هایی است که دستیابی و بازدید از آن به سهولت میسر باشد؛ حال، موزه مردم شناسی تنکابن در غرب استان مازندران نه تنها مهجور مانده بلکه گویا از خاطر مسئولان فراموش شده است.

در تعریفی که از سوی شورای بین المللی موزه ها زیر نظر سازمان یونسکو ارائه شده است، موزه نهادی غیر انتفاعی، دائمی، دنیا شمول و در خدمت جامعه است که به تحقیق، گردآوری، حفاظت، تفسیر و نمایش گذاشتن میراث ملموس و ناملموس می پردازد؛ درهای موزه ها به روی همگان باز بوده و با مشارکت جوامع اداره و نگهداری می شوند.

هرچند این تعریف در بعضی موضوعات همچون غیرانتفاعی، دائمی و همیشه دایر بودن برای بسیاری از موزه های ایران مصداق پیدا نمی نماید، منتها روی هم رفته موزه ها از استقبال خوبی در کشور برخوردارند؛ در این بین اما موزه مردم شناسی دو هزار تنکابن گویا قصه و ماجرایی متفاوت دارد.

موزه مردم شناسی تنکابن که در شمار موزه های محلی استان بوده، در روستای شانه تراش از توابع دهستان دوهزار بخش کوهستان شهرستان تنکابن واقع شده است. این موزه براساس مطالعات اجرا شده و الگوبرداری از معماری بومی منطقه، با رویکرد معرفی و ترویج فرهنگ بومی و سنتی راه اندازی شد. در این موزه اشیاء، اسباب، ابزار و وسایل کاربردی قدیمی مربوط به مشاغل سالهای دور منطقه همچون دامداری، کشاورزی، پارچه و گلیم بافی، مصنوعات چوبی و دیگر لوازم مستعمل مردمان کهن و ساکنان این دیار در معرض نمایش گذاشته شده است.

مسئول موزه مردم شناسی تنکابن با معرفی موزه و تاریخچه آن گفت: در سال 1386 به یاری اهالی و شورای روستا، قطعه زمینی در اختیار اداره میراث فرهنگی نهاده شد و در همان سال براساس مطالعات اجرا شده و الگوبرداری از معماری منطقه مراحل ساخت موزه شروع و در سال 1390 موزه مردم شناسی دو هزار گشایش یافت.

یاسر دو هزاری اظهار کرد: بازدید نمایندگان بسیاری از سراسر کشور از موزه بازدید می نمایند، استقبال خوبی از این موزه شده و میانگین در تعطیلات نوروز روزی 70 تا 100 نفر از موزه بازدید کردند.

وی، با اشاره به اینکه موزه در تمام فصول سال پذیرای علاقمندان است، تاکید نمود: ساعات کاری موزه در نیمسال نخست سال (بهار و تابستان) از 9 صبح تا 7 عصر و در نیمسال دوم (پاییز و زمستان) از 9 صبح تا 6 عصر است.

اما شانه تراش آخرین روستای مسیر دهستان دوهزار از بخش کوهستان شهرستان تنکابن است و در ارتفاع بیش از 1600 متری از سطح دریا قرار گرفته است. از این روستا تا مرکز شهر تنکابن 40 کیلومتر فاصله است و به دلیل پیچ و خم جاده کوهستانی آن با خودرو حدود 50 دقیقه تا مرکز شهر تنکابن فاصله زمانی دارد. هرچند تمام طول مسیر از تنکابن تا سرانجام روستای شانه تراش آسفالت است اما گویی در جاده ای خاکی و پر از چاله و دست انداز حرکت می کنید.

بیش از 20 روستا در حدفاصل بین تنکابن تا شانه تراش در بخش کوهستان وجود دارد که شاید تنها در تعداد اندکی از آنان و نهایتا 2 کیلومتر از مسیر، شرایط جاده و آسفالت قابل تحمل باشد. نکته جالب اینجاست که دهستان دو هزار تنکابن نام منطقه توریستی این شهرستان را یدک میکشد!

فارغ از موضوع آسفالت مسیر، نکته قابل تامل و تاسف اینجاست که هیچ تابلو یا علائم راهنما برای معرفی تنها موزه شهرستان تنکابن نه تنها در مرکز شهرستان بلکه در تمامی طول مسیر دهستان دو هزار تا روستای شانه تراش وجود ندارد. تنها تابلوی موجود در کل شهرستان برای معرفی موزه در سردر آن واقع شده است!

نبود سرویس بهداشتی مناسب، کمبود پارکینگ برای خودروها و نبود حتی خط کشی خیابان در طول مسیر منتهی به موزه بویژه روستای شانه تراش از دیگر مسائل تنها موزه شهرستان تنکابن است که آن را برازنده لقب مهجورترین موزه مردم شناسی کشور نموده است.

متاسفانه موزه مردم شناسی تنکابن علاوه بر مهجوریت، القابی چون فقیر و ضعیف را نیز به دوش میکشد؛ نبود سازوکار مناسب برای حفاظت از آثار کهن موجود، غبار روی آثار و غربت نگهداری آنها، کمبود برچسب های معرفی و نیز بی نظمی و نبود حفاظ مناسب برای آثار موجود بگونه ای است که این اشیای کهن را در معرض خوردگی، تخریب و فرسایش قرار داده است. سازه موزه هرچند به سبک بناهای بومی کهن طراحی و اجرا شده اما به دلیل مراقبت ضعیف و اجرا نشدن امور ترمیم و نگهداری برای حفاظت، موزه جلوه مناسبی نداشته و همچون همتایان خود دلربا نیست.

این توصیفات را یک بازدید نماینده کرجی نیز تایید نموده و می گوید: جای افسوس دارد که مسئولان رسیدگی به این موزه که نماد تاریخ و فرهنگ بومی است را فراموش نموده اند.

وی با بیان اینکه به واسطه معرفی یکی از اقوام ساکن تنکابن برای نخستین مرتبه است که از این موزه بازدید می نماید، گفت: پیشتر تنها اسمی از ابزارها، وسایل و اشیای این موزه را شنیده بودم و برایم تماشا این وسایل از نزدیک بسیار هیجان انگیز بود.

این توریست اهل شهرستان کرج در رابطه با مسائل موزه گفت: کف موزه از سیمان است و اگر بستر با فرش یا نمد پوشیده شده بود جلوه بهتری داشت؛ از نظر بهداشتی و نظافت، گرد و خاک روی ابزار و ویترین های موزه توی ذوق می زند و اگر محیط موزه تمیزتر بود، حس بهتری را القا میکرد.

یکی از بازدید نمایندگان بومی که اهل دهستان دو هزار تنکابن است، اظهار کرد: برف و باران در این منطقه به دلیل ارتفاع بالا به موزه آسیب رسانده و سقف و دیواره های موزه نیازمند ترمیم و بهسازی است.

پدرام، یکی از همسایگان مجاور موزه است. وی با ابراز گلایه از نبود علائم راهنما در مسیر دهستان دو هزار و حتی خط کشی جاده در روستای شانه تراش می گوید: این منطقه به دلیل ارتفاع بالا همیشه مه آلود بوده و نبود خط کشی میان جاده موجب بروز تصادف در منطقه ها بالادست می شود.

همه این چالش ها و مسائل روستا در شرایطی است که 7 ماه از آخرین حضور استاندار در روستای شانه تراش و بازدید از موزه مردم شناسی دوهزار تنکابن میگذرد. 20 شهریور 1401 سید محمود حسینی پور در ابتدای سفر به تنکابن مستقیما به روستای شانه تراش آمد و از موزه به همراه تنی چند از مدیران کل و مسئولان استانی و شهرستانی بازدید کرد.

حسینی پور در این سفر یک روزه به روستای شانه تراش وعده ها و دستورهای متعددی داد؛ اجرای طرح هادی روستای شانه تراش با نگاه حداکثری، توسعه بومگردی و توریستی در این روستا با تقویت زیرساختهای لازم، اعطای یک دستگاه خودرو حمل زباله برای روستا، رونق دامداری و کشاورزی به حداکثر ظرفیت در منطقه و تقویت خدمات توریستی به عنوان یک محرک فعال مالی در روستا، بخشی از این تکالیف بود.

استاندار مازندران گفته بود: روستای شانه تراش با نقش آفرینی جوانان به مقصد توریستی تبدیل شده در حالی که در گذشته حتی مسیر توریستی هم نبوده است؛ سازوکارها و تمهیدات توسعه این روستا باید تکمیل شود تا بتوانیم شاهد اسکان 500 نفر در طول شبانه روز در شانه تراش باشیم.

وی گفت: اداره کل میراث فرهنگی، توریستی و صنایع دستی استان موظف است حداکثر تسهیلات را به توسعه توریستی این روستا اختصاص دهد تا جوانان این منطقه بتوانند اقتصاد روستا را فعال و پویا نمایند.

حسینی پور در بازدید از موزه در جمع خبرنگاران اظهار کرد: طرح توریستی نوآورانه بر مبنای حفظ اصالت روستا و اقتصاد متکی بر تعاونی ها به پیروی و تقلید از طرح توریستی روستای شانه تراش باید به عنوان یک طرح به وسیله نخبگان سایر روستاها حداکثر تا سه ماه آینده به عنوان یکی از مصوبات این سفر اجرایی شود.

استاندار مازندران اضافه نمود: این طرح جامع توریستی باید از سوی اداره کل میراث فرهنگی و توریستی و بعلاوه حمایت سازمان مدیریت و برنامه ریزی انجام و در کمترین زمان گزارش ها پیرامون روند اجرای این طرح به استانداری ارسال شود. حالا 7 ماه از آن تاریخ گذشته و شرایط تغییری نداشته است.